Bajka zwierzęca – najstarsza forma bajki ludowej

Bajka zwierzęca – najstarsza forma bajki ludowej. Bajki są jednym z głównych gatunków literatury dydaktycznej. Mają postać krótkiego utworu narracyjnego pisanego wierszem lub prozą, zawierają naukę moralną przekazywaną na końcu lub niekiedy na początku utworu. Ich bohaterami są ludzie, zwierzęta, niekiedy rośliny czy przedmioty.
            Najbardziej rozpowszechnione są bajki zwierzęce, które są najstarszą z form bajki ludowej. W Polsce najbardziej znanymi autorami bajek zwierzęcych byli m.in.: Ignacy Krasicki, Aleksander Fredro, Adam Mickiewicz, Stanisław Trembecki. Postacie zwierząt występujące w tych bajkach są odpowiednikami różnych typów ludzkich, a relacje pomiędzy nimi stanowią odzwierciedlenie społecznych stosunków i interakcji. Zwierzęta reprezentują cechy ludzkich postaw i charakterów – lis jest przebiegły, sowa mądra, mrówka pracowita, lew odważny, a zając tchórzliwy.
            Większość bajek zwierzęcych zbudowana jest według podobnego schematu. Decydującą rolę odgrywa kontrast bohaterów: mądry-głupi, silny-słaby, sprytny-naiwny. Zwierzęta z przypisanymi im cechami ludzkimi, aby zaspokoić swój głód, tym samym zdobyć pożywienie posuwają się do kradzieży, oszustwa, podstępów, wykorzystania naiwnych i słabszych. To wszystko zależy od morału bajki. Istnieją też takie, gdzie relacja zwierząt opiera się na współpracy. Zwierzęta zawierają sojusz, dzięki któremu łatwiej im zdobyć upatrzony cel.
            Niewątpliwą istotą ludowych bajek zwierzęcych oprócz prezentacji bezwzględnych praw rządzących w przyrodzie (wygrywa silniejszy) oraz nauki z niej płynącej jest rozśmieszenie młodego odbiorcy. Bajki te oprócz funkcji wychowawczej, mają za zadanie rozładować napięcie. Morały w bajkach dla dzieci dostosowane są do możliwości ich odbioru. Bajki stanowią odpowiedź na potrzeby literackie małego odbiorcy.
Bajki zwierzęce nie krytykują istniejącego porządku świata, ale go tłumaczą. Towarzyszący młodemu odbiorcy śmiech pozwala lepiej zapamiętać surowe zasady natury. Czytanie dzieciom bajek uwrażliwia je, pozwala lepiej zrozumieć prawa, jakimi rządzi się świat. Bajki adresowane do młodego czytelnika muszą pobudzać wyobraźnię, pomagać dziecku w rozwijaniu inteligencji. Bajki w przeciwieństwie do wielu innych utworów przeznaczonych dla dzieci ukazują, że walka z przeciwnościami jest nieunikniona.
Aby utwór literacki można było nazwać bajką, musi spełniać następujące warunki:
– mieć dwuznaczny charakter (ktoś jest dobry, a ktoś zły);
– dać możliwość bezkolizyjnego porozumiewania się ludzi, zwierząt, roślin;
– stosować animizacje (uznanie istnienia duszy we wszystkich rzeczach) i personifikacje
(przypisanie rzeczom, zwierzętom, zjawiskom przyrody cech właściwych tylko ludziom).
            Dzieci uwielbiają czytanie bajek. Kiedy jeszcze nie umieją czytać, to my dorośli musimy wziąć na swoje barki obowiązek czytania dzieciom. Zaszczepić w nich chęć sięgania po książkę w wolnym czasie. Później gdy, już nauczą się czytać, będą sami po nią sięgać.
Głośne czytanie bajek wspaniale pomaga budować silną wieź między dorosłymi a dziećmi. Bajki rozwijają język, wyobraźnię, uczą myślenia. Czytanie poprawia także koncentracje, wycisza, uczy dzieci odróżniać dobro od zła, rozwija empatię. Pamiętajmy tylko o tym, aby wybierać bajki mądre, ciekawe, z humorem :).